Δευτέρα 23 Φεβρουαρίου 2009

ΤΑ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ

Το τηλεσκόπιο είναι το όργανο που άνοιξε στον άνθρωπο ένα παράθυρο στο σύμπαν , με αποτέλεσμα να του δώσει μεγαλύτερες δυνατότητες να κατανοήσει την προέλευση και το μέλλον του. Στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας και των υπολογιστών , ίσως τα πράγματα να είναι πιο εύκολα για τους επιστήμονες αστρονόμους , αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Από τον Γαλιλαίο μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα , ο μόνος τρόπος παρατήρησης του έναστρου ουρανού ήταν η χρήση του ματιού με τη βοήθεια ατελών οργάνων , των πρώτων τηλεσκοπίων. Αυτός είναι ο δρόμος που ακολουθούν και σήμερα οι ερασιτέχνες αστρονόμοι , που ασχολούνται με την παρατήρηση και τη φωτογράφηση ουράνιων αντικειμένων. Και το κύριο βοηθητικό όργανο που διαθέτουν , εκτός φυσικά από τα μάτια τους , είναι το ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο.
ΤΥΠΟΙ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΩΝ
Τρεις είναι οι κυριότεροι τύποι τηλεσκοπίων που χρησιμοποιούνται από ερασιτέχνες. Τα ΔΙΟΠΤΡΙΚΑ τα ΚΑΤΟΠΤΡΙΚΑ (ΝΕΥΤΩΝΕΙΑ) και τα ΚΑΤΑΔΙΟΠΤΡΙΚΑ. Κάθε ένας από αυτούς με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του.
ΔΙΟΠΤΡΙΚΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ
Η ιστορία των τηλεσκοπίων ξεκινάει από την Ολλανδία και τον κατασκευαστή γυαλιών για τα μάτια Hans Lippershey. H παράδοση λέει ότι κάποια μέρα ο Lippershey είδε δύο παιδιά που έπαιζαν με φακούς στο κατάστημά του, να παρατηρούν τον ανεμοδείκτη μιας εκκλησίας και αυτός να φαίνεται μεγαλύτερος και πιο καθαρά. Ο Lippershey έβαλε τους δύο φακούς σε ένα σωλήνα και έφτιαξε το πρώτο τηλεσκόπιο, το 1608. Αυτό το τηλεσκόπιο είχε έναν κοίλο και ένα κυρτό φακό και μπορούσε να δώσει 3 έως 4 μεγεθύνσεις του παρατηρούμενου αντικειμένου. Υπάρχει και μια άλλη παράδοση για κάποιον Έλληνα , τον Ζαχαρία Ιωαννίδη που λέγεται ότι πριν τον Lippeshey είχε κατασκευάσει ήδη τηλεσκόπιο και προσπαθούσε να το πουλήσει, όμως δεν υπάρχουν γραπτές πηγές που να το επιβεβαιώνουν.
Το 1609 το νέο όργανο είχε γίνει γνωστό σε όλη την Ευρώπη, πουλιόταν ήδη στο Παρίσι και έφτασε και στη Φλωρεντία , στα χέρια του Γαλιλαίου. Ο Γαλιλαίος , ήδη λαμπρός επιστήμονας της εποχής , χρησιμοποιώντας τις τεχνικές και μαθηματικές του γνώσεις κατασκεύασε μια σειρά από διοπτρικά τηλεσκόπια με πολύ καλή απόδοση. Και ήταν ο πρώτος που έστρεψε το τηλεσκόπιο στον ουρανό και ουσιαστικά άλλαξε όλη την κοσμοθεωρία και τη γνώση και το σύμπαν που μας περιβάλλει. Ο Γαλιλαίος παρατήρησε όρη και κρατήρες στη Σελήνη , είδε το Δία και τους 4 μεγαλύτερους δορυφόρους του , παρατήρησε την Αφροδίτη και είδε ότι έχει φάσεις όπως και η Σελήνη και παρατήρησε τον Ήλιο διακρίνοντας κηλίδες. Αυτές οι δύο τελευταίες παρατηρήσεις του ήταν πολύ σημαντικές, γιατί οι φάσεις της Αφροδίτης δείχνουν ότι γυρίζει γύρω από τον ήλιο και όχι γύρο από τη γη , ενώ οι ηλιακές κηλίδες , ανέτρεπαν τη θεωρία περί τέλειας σφαίρας του ήλιου.
Το 1611 ο Johannes Kepler , έχοντας γνώσεις οπτικής , κατασκεύασε τηλεσκόπιο με τους δύο φακούς να είναι κοίλοι. Το αποτέλεσμα έδινε πολύ καλύτερο είδωλο του παρατηρούμενου αντικειμένου , μόνο που το είδωλο ήταν αντεστραμμένο. Κάτι που δεν έχει ουσιαστική σημασία σήμερα, μιας και στο σύμπαν δεν υπάρχει πάνω και κάτω.
Το διοπτρικό τηλεσκόπιο είναι ουσιαστικά ένας σωλήνας με ένα φακό μπροστά (αντικειμενικός φακός) , απ’ όπου μπαίνει το φως και έναν φακό στο πίσω μέρος απ’ όπου βλέπουμε.
Τα πλεονεκτήματα των διοπτρικών τηλεσκοπίων είναι : ΑΝΘΕΚΤΙΚΑ και μετά την αρχική ρύθμιση και ευθυγράμμιση των οπτικών τους – ΦΑΚΟΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΣΩΛΗΝΑ , που σημαίνει ότι δεν επηρεάζονται από τις μεταβολές στη θερμοκρασία – ΜΙΚΡΟΣ ΟΓΚΟΣ , που σημαίνει εύκολη μεταφορά – πιο ΟΞΥ ΕΙΔΩΛΟ.
Τα μειονεκτήματα των διοπτρικών τηλεσκοπίων είναι : ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΕΚΤΡΟΠΗ , λόγω της ύπαρξης των φακών – ΜΙΚΡΗ ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΦΑΚΟΥ , λόγω υψηλού κόστους κατασκευής. Η χρωματική εκτροπή σήμερα αντιμετωπίζεται από νέας γενιάς τηλεσκόπια , τα ΑΠΟΧΡΩΜΑΤΙΚΑ , που έχουν διορθωτικούς φακούς , που ταυτόχρονα ανεβάζουν και το ΚΟΣΤΟΣ ενός αποχρωματικού τηλεσκοπίου.
ΚΑΤΟΠΤΡΙΚΑ (ΝΕΥΤΩΝΕΙΑ) ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ
Το 1616, παράλληλα με την κατασκευή διοπτρικών τηλεσκοπίων , άρχισε και ο πειραματισμός με τη χρήση κατόπτρων. Το 1663 ο Σκοτσέζος μαθηματικός και αστρονόμος Gregory κατασκεύασε το πρώτο κατοπτρικό τηλεσκόπιο , πού είχε ένα κοίλο κάτοπτρο στη βάση ενός σωλήνα , με μια τρύπα στο κέντρο για το προσοφθάλμιο. Μέσα στο σωλήνα τοποθέτησε ένα δεύτερο μικρότερο κοίλο κάτοπτρο και το φως ακολουθούσε την πορεία : είσοδος στο σωλήνα – ανάκλαση στο πρώτο μεγάλο κάτοπτρο – ανάκλαση στο μικρότερο δεύτερο κάτοπτρο – μάτι του παρατηρητή.
Το 1671 ο Νεύτωνας κατασκεύασε το δικό του τηλεσκόπιο. Ο τύπος αυτός είχε στη βάση του σωλήνα ένα πλήρες (δίχως οπή) κάτοπτρο και από εκεί οι ανακλώμενες ακτίνες φωτός ανακλώνταν σε ένα μικρό υπό γωνία επίπεδο καθρέφτη στηριγμένο στην αρχή του σωλήνα και με νέα ανάκλαση έφταναν στο προσοφθάλμιο στο πλευρικό μέρος του σωλήνα. Αυτά είναι τα κατοπτρικά-νευτώνεια τηλεσκόπια που χρησιμοποιούμε και σήμερα.
Τα πλεονεκτήματα των κατοπτρικών τηλεσκοπίων είναι : ΔΕΝ παρουσιάζουν χρωματική εκτροπή , γιατί έχουν κάτοπτρα και όχι φακούς – η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΟΠΤΡΩΝ είναι ευκολότερη και οικονομικότερη από την κατασκευή φακών , με αποτέλεσμα περισσότερες ίντσες διαμέτρου με μικρότερο κόστος και επειδή επιπλέον η ανάκλαση του φωτός γίνεται μόνο στη μία πλευρά του πρωτεύοντος κατόπτρου αρκεί η άψογη λείανση της μιας μόνο πλευράς – είναι πολύ πιο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ σε σύγκριση με τα διοπτρικά ίδιας διαμέτρου.
Τα μειονεκτήματα των κατοπτρικών τηλεσκοπίων είναι : ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ ΟΠΤΙΚΩΝ , γιατί υπάρχει περίπτωση να φύγουν από τη θέση τους με τις συχνές μετακινήσεις – ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΟΠΤΙΚΟΣ ΣΩΛΗΝΑΣ , που σημαίνει έκθεση των κατόπτρων στον αέρα και τη σκόνη – ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕΓΑΛΟΣ ΟΓΚΟΣ , γιατί οι αστρονόμοι συνηθίζουν να μην αρκούνται στις λίγες ίντσες και περισσότερες ίντσες σημαίνει μεγαλύτερος όγκος και περισσότερη δυσκολία στη μεταφορά.
ΚΑΤΑΔΙΟΠΤΡΙΚΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ
Τα καταδιοπτρικά τηλεσκόπια χρησιμοποιούν τόσο φακούς όσο και κάτοπτρα. Έφεραν επανάσταση στο χώρο των ερασιτεχνικών τηλεσκοπίων , κυρίως γιατί η χρήση φακών και κατόπτρων και η πολλαπλή ανάκλαση του φωτός , δίνει μεγάλη εστιακή απόσταση στο τηλεσκόπιο , περιορίζοντας ταυτόχρονα το μήκος του σωλήνα και τον όγκο του. Ο συνδυασμός φακών και κατόπτρων δίνει επίσης πολύ καλό οπτικό αποτέλεσμα και ο μικρός όγκος τα κάνει εύκολα στη μεταφορά. Το μειονέκτημα τους είναι η ακριβή τιμή τους. Υπάρχουν σε διάφορους τύπους από τους οποίους οι πιο γνωστοί είναι τα Schmidt – Cassegrain και τα Maksutow – Cassegrain.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΩΝ
Τα τηλεσκόπια δεν είναι απλά και μόνο οπτικοί σωλήνες που εύκολα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε και να καταλήξουμε σε μια επιλογή. Έχουν κάποια χαρακτηριστικά που πρέπει να γνωρίζει ο ερασιτέχνης αστρονόμος, προκειμένου να έχει το αποτέλεσμα που επιθυμεί.
ΕΣΤΙΑΚΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
Είναι η απόσταση που διανύει το φως από την είσοδο του στο σωλήνα του τηλεσκοπίου μέχρι το μάτι του παρατηρητή. Στα διοπτρικά και στα κατοπτρικά η εστιακή απόσταση είναι το μήκος του σωλήνα , ενώ στα καταδιοπτρικά η εστιακή απόσταση μεγαλώνει ανάλογα με το σε πόσες επιφάνειες φακών και κατόπτρων ανακλάται το εισερχόμενο φως.
ΕΣΤΙΑΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ( f )
O εστιακός λόγος μας δείχνει το πόσο γρήγορο είναι ένα τηλεσκόπιο , δηλαδή το πόσο γρήγορα συγκεντρώνει το φως. Ο εστιακός λόγος είναι ιδιαίτερα χρήσιμος στη φωτογράφηση , γιατί ανάλογα με τον προς φωτογράφηση στόχο είναι καλό να χρησιμοποιούμε τηλεσκόπιο με το σωστό για το αντικείμενο εστιακό λόγο. Μικρό f σημαίνει γρήγορο τηλεσκόπιο καταλληλότερο για φωτογράφηση βαθέως ουρανού. Μεγάλο f σημαίνει πιο αργό τηλεσκόπιο , καταλληλότερο για φωτογράφηση πλανητών και σελήνης.
Για να υπολογίσουμε τον εστιακό λόγο ενός τηλεσκοπίου χρησιμοποιούμε τον τύπο :
f = εστιακή απόσταση τηλεσκοπίου / διάμετρος αντικειμενικού φακού.
ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟΥ
Αυτό που κάνει ουσιαστικά ένα τηλεσκόπιο είναι να φέρνει πιο κοντά τα μακρινά αντικείμενα. Μεγεθύνει δηλαδή το παρατηρούμενο αντικείμενο και αυτό γίνεται με τη χρήση του τηλεσκοπίου ως όργανο και του προσοφθάλμιου φακού. Το πόσο μεγεθύνει το είδωλο ένας προσοφθάλμιος φακός , εξαρτάται από την εστιακή απόσταση του προσοφθάλμιου. Ο τύπος που χρησιμοποιούμε για να βρούμε τη μεγέθυνση είναι :
Μεγέθυνση = εστιακή απόσταση τηλεσκοπίου / εστιακή απόσταση προσοφθάλμιου
Π.χ. αν σε ένα τηλεσκόπιο εστιακής απόστασης 1000mm , βάλουμε ένα προσοφθάλμιο 20mm , θα μας δώσει μεγέθυνση 50Χ.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε σε κάθε τηλεσκόπιο να βάζουμε όσο το δυνατόν μικρότερης εστιακής απόστασης προσοφθάλμια , ώστε να πετύχουμε μεγαλύτερες μεγεθύνσεις. Κάθε τηλεσκόπιο μπορεί να δώσει ένα μέγιστο μεγεθύνσεων που ορίζεται από τη σχέση : Διάμετρος σε ίντσες Χ 50.
ΣΤΗΡΙΞΕΙΣ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΩΝ
Το τηλεσκόπιο ανάλογα με το μέγεθος και τη χρήση του πρέπει να έχει και την ανάλογη στήριξη. Τρεις είναι οι βασικότερες στηρίξεις που κυκλοφορούν : η Ισημερινή – η Ντόμπσον – και η Αλταζιμουθιακή , η κάθε μια με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της. Η πλέον διαδεδομένη είναι η Ισημερινή, γιατί με την προσθήκη μοτέρ , μπορεί να κινείται με τέτοια ταχύτητα ώστε να ακολουθεί τη φαινόμενη κίνηση των άστρων στον ουρανό. Κάτι που είναι σημαντικό για πιο εύκολη παρατήρηση , αλλά κυρίως για τη φωτογράφηση. Η Ντόμπσον είναι επίσης διαδεδομένη , μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί μόνο σε κατοπτρικά τηλεσκόπια και δεν δέχεται μοτέρ. Επειδή όμως είναι εύκολη η μεταφορά και η συναρμολόγησή της , μπορεί να δεχθεί τηλεσκόπια μεγάλης διαμέτρου. Η Αλταζιμουθιακή είναι στήριξη που χρησιμοποιείται συνήθως σε μικρά καταδιοπτρικά τηλεσκόπια ή σε φτηνότερα αχρωματικά διοπτρικά.
ΠΡΟΣΟΦΘΑΛΜΙΟΙ ΦΑΚΟΙ
Το δεύτερο σημαντικότερο σημείο ενός τηλεσκοπίου , το σημείο που βάζουμε το μάτι μας για παρατήρηση. Ο προσοφθάλμιος φακός είναι ένα ξεχωριστό οπτικό σύστημα που βοηθάει στη μεγέθυνση των παρατηρούμενων αντικειμένων , με δική του εστιακή απόσταση. Είναι σημαντική η ποιότητα των οπτικών ενός προσοφθάλμιου , για να έχουμε το καλύτερο δυνατό είδωλο. Και εδώ , όπως και σε πολλά άλλα , η τιμή είναι ανάλογη της ποιότητας. Όσο μικρότερη είναι η εστιακή απόσταση στο προσοφθάλμιο, τόσο μεγαλύτερη είναι η μεγέθυνση του παρατηρούμενο αντικειμένου. Αυτό όμως σημαίνει μικρότερο πεδίο στον ουρανό και λιγότερη φωτεινότητα. Γι αυτό και υπάρχουν διάφορα προσοφθάλμια για να χρησιμοποιούνται ανάλογα με το παρατηρούμενο αντικείμενο.
Σε κάθε προσοφθάλμιο αναγράφεται επίσης και το πεδίο σε μοίρες. Το αναγραφόμενο δεν είναι φυσικά και αυτό που μπορούμε να δούμε στην πραγματικότητα. Ο τύπος που δίνει το πραγματικό πεδίο είναι : Πραγματικό πεδίο = Φαινόμενο πεδίο προσοφθάλμιου / Μεγέθυνση. π.χ. Σε τηλεσκόπιο εστιακής απόστασης 1000mm , βάζουμε προσοφθάλμιο 8mm με φαινόμενο πεδίο 700. Η μεγέθυνση είναι 1000/8=125Χ. Άρα το πραγματικό πεδίο είναι 70/125=0,560.
Τα περισσότερα τηλεσκόπια δέχονται προσοφθάλμια διαμέτρου 1,25΄΄. Υπάρχουν όμως και προσοφθάλμια 2΄΄ που μπαίνουν σε τηλεσκόπια με κατάλληλο εστιαστή. Τα προσοφθάλμια 2΄΄ είναι ακριβότερα και δίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα σε παρατήρηση αντικειμένων με μεγάλο πεδίο. Π.χ. γαλαξίες και ανοιχτά αστρικά σμήνη.
Το eye relief είναι η απόσταση από τον προσοφθάλμιο που πρέπει να βρίσκεται το μάτι του παρατηρητή , ώστε να βλέπει όλο το είδωλο.
Βοηθητικός φακός για τα προσοφθάλμια είναι ο φακός Βarlow. Ένας φακός που μπαίνει ανάμεσα στο τηλεσκόπιο και το προσοφθάλμιο και βοηθάει στη μεγέθυνση του παρατηρούμενου αντικειμένου. Οι πιο συνηθισμένοι φακοί Βarlow είναι οι 2Χ και 3Χ, που διπλασιάζουν ή τριπλασιάζουν το είδωλο. Κάποιο φακοί Barlow είναι και φωτογραφικοί , προσαρμόζουν δηλαδή απευθείας στη φωτογραφική μηχανή για αστροφωτογραφία.
Ο ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ
Ο ερευνητής είναι ένα μικρό τηλεσκόπιο τοποθετημένο πάνω στο κυρίως τηλεσκόπιο. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός γιατί βοηθάει στην εύρεση αντικειμένων στον ουρανό. Επειδή το πεδίο που βλέπουμε μέσα από το προσοφθάλμιο είναι πολύ μικρό, είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσουμε αντικείμενα μέσα από αυτό. Ο ερευνητής ευθυγραμμίζεται με τα οπτικά του κυρίως τηλεσκοπίου (ώστε να βλέπουν το ίδιο αντικείμενο) και στη συνέχεια κοιτάζοντας μέσα από αυτόν μπορούμε να προσδιορίσουμε τη θέση των αναζητούμενων αντικειμένων. Το σύνηθες μέγεθος του ερευνητή είναι 6Χ30 και 8Χ50 (δίνουν δηλαδή μεγέθυνση 30 ή 50 φορές του πεδίου – αντικειμένου παρατήρησης). Το καλύτερο μέγεθος είναι το 8Χ50, με το οποίο μπορεί να γίνει αναζήτηση και αμυδρών αντικειμένων.
Υπάρχει επίσης και ο ερευνητής κόκκινης κουκίδας που δεν δίνει καμία μεγέθυνση , αλλά σημαδεύεις ένα φωτεινό άστρο κοντά στο προς αναζήτηση αντικείμενο και κάνεις την αναζήτηση μέσα από το προσοφθάλμιο.
Ένας ακόμα διαδεδομένος ερευνητής είναι ο Telrad , που επίσης δεν δίνει καμία μεγέθυνση, αλλά έχει κύκλους μέχρι 20 , που βοηθάει ακόμα περισσότερο στην αναζήτηση. Συνήθως χρησιμοποιείτε παράλληλα με τον κυρίως ερευνητή.
ΑΞΕΣΟΥΑΡ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΩΝ
Το πρώτο και κυριότερο κατά την άποψη μου , που πρέπει να έχει μαζί του ένας ερασιτέχνης αστρονόμος είναι ένας Χάρτης του Ουρανού. Είναι η απεικόνιση του έναστρου ουρανού σε χάρτη, με οριοθετημένους τους αστερισμούς και με τα περισσότερα ή και όλα τα προς παρατήρηση αντικείμενα.
Το μοτέρ είναι σημαντικό στην ισημερινή στήριξη για την πιο εύκολη και ξεκούραστη παρατήρηση και ταυτόχρονα απολύτως απαραίτητο στην αστροφωτογράφηση.
Τα φίλτρα χρησιμοποιούνται ευρέως και στην παρατήρηση αλλά και στη φωτογράφηση. Ουσιαστικά το φίλτρο αποκόπτει ένα μέρος του εισερχόμενου φωτός με σκοπό το καλύτερο είδωλο ή την εμφάνιση πληροφοριών. Υπάρχουν φίλτρα που μειώνουν τη φωτορύπανση , φίλτρο ΟΙΙΙ (για πλανητικά και αμυδρά νεφελώματα) , πλανητικά φίλτρα και φίλτρα σελήνης (για την καλύτερη απόδοση λεπτομερειών) , ηλιακά φίλτρα (για προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία αλλά και φίλτρο Ηa για την παρατήρηση της χρωμόσφαιρας) , φίλτρα ουδέτερης πυκνότητας (μειώνουν τη φωτεινότητα , κατάλληλα για σελήνη και πλανήτες). Υπάρχουν τέλος και φίλτρα αστροφωτογράφησης κατάλληλα που προσαρμόζονται στη φωτογραφική μηχανή και βοηθούν στην αποτύπωση λεπτομερειών αποκόπτοντας συγκεκριμένα τμήματα του φάσματος. Τα περισσότερα φίλτρα βιδώνουν στο ειδικό σπείρωμα που υπάρχει στο κάτω μέρος των προσοφθάλμιων φακών και η τοποθέτηση και η χρήση τους είναι σχετικά απλή.
Ένα μεγάλο κομμάτι των ερασιτεχνών αστρονόμων ασχολείται με την αστροφωτογραφία. Αστροφωτογράφηση μπορεί να κάνει κάποιος με διάφορες φωτογραφικές μηχανές , από τις παλαιότερες αναλογικές με φιλμ , τις απλές ψηφιακές compact (καθημερινής χρήσης φωτογραφικές μηχανές) , μέχρι τις σύνθετες ημιεπαγγελματικές ή και επαγγελματικές ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές (DLSR, με αποσπώμενο φακό). Η διαδικασία λήψης αστροφωτογραφίας δεν είναι απλή , αλλά ούτε και ιδιαίτερα δύσκολη. Σημαντική είναι η χρήση ειδικού αντάπτορα , που βοηθάει στη σύνδεση της φωτογραφικής μηχανής με το σύστημα του τηλεσκοπίου , για να γίνει εφικτή η λήψη. Υπάρχουν διάφοροι αντάπτορες , ανάλογα με τη διαδικασία λήψης (εστιακή ή παράλληλη ή afocal φωτογράφηση) και ανάλογα με το προς φωτογράφηση αντικείμενο.
ΗΛΙΑΚΑ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΑ
Παρατήρηση του δικού μας άστρου , του ήλιου , μπορεί κάποιος να κάνει με οποιοδήποτε τηλεσκόπιο. Το μόνο που πρέπει να προσέξει είναι η τοποθέτηση ειδικού φίλτρου στο μπροστινό μέρος του τηλεσκοπίου, προκειμένου να προστατέψει τα μάτια του από την βλαβερή ακτινοβολία (μπορεί να προκληθεί και τύφλωση). Αυτό όμως που βλέπει είναι μόνο οι κηλίδες (αν υπάρχουν) και με τη χρήση κάποιων απλών φίλτρων την κοκκίαση ή τις προεξοχές. Ερασιτέχνες αστρονόμοι που ασχολούνται με την συστηματική παρατήρηση και μελέτη του ήλιου, χρησιμοποιούν ειδικά ηλιακά τηλεσκόπια (π.χ. coronado) , που είναι κατάλληλα μόνο για τον ήλιο και δίνουν λεπτομέρειες που κανένα άλλο τηλεσκόπιο δεν έχει τη δυνατότητα να το κάνει.
ΠΟΙΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ ΝΑ ΠΑΡΩ;
Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι εξαιρετικά απλή. Αν μου το ρωτούσε κάποιος θα του έλεγα απλά: δεν ξέρω. Και στη συνέχεια θα του έκανα ένα σωρό ερωτήσεις, προκειμένου να βρει ο ίδιος την απάντηση. Γιατί η επιλογή ενός τηλεσκοπίου είναι καθαρά προσωπική υπόθεση.
Ξεκινώντας θα έλεγα ότι σημαντικός παράγοντας είναι το χρηματικό ποσό που είναι αποφασισμένος να διαθέσει κάποιος. Στα τηλεσκόπια και τον εξοπλισμό τους, όσο περισσότερο ανεβαίνει η διάμετρος (για ίδιου τύπου τηλεσκόπια), τόσο ανεβαίνει και η τιμή. Επίσης σημαντικός παράγοντας είναι και η ύπαρξη χώρου αποθήκευσης. Διαφορετικό χώρο χρειάζεται μια διόπτρα σε αλταζιμουθιακή στήριξη, από ένα κατοπτρικό 8΄΄ σε στήριξη ντόμπσον, και από ένα 14΄΄ καταδιοπτρικό σε ισημερινή στήριξη. Ο όγκος και το βάρος του εξοπλισμού πρέπει επίσης να ληφθούν υπ΄ όψιν, γιατί ο κάθε ένας από εμάς έχει διαφορετικές αντοχές και σωματικές δυνάμεις. Ανάλογα τέλος με τα αντικείμενα παρατήρησης και μελέτης μπορεί να γίνει και η ανάλογη επιλογή τηλεσκοπίου. Κάποιος που θέλει να παρατηρεί και να φωτογραφίζει μόνο πλανήτες και σελήνη θα προτιμήσει ένα διοπτρικό αποχρωματικό. Ενώ κάποιος που έχει προτίμηση στα αντικείμενα βαθέως ουρανού είναι προφανές ότι θα προτιμήσει κάποιο κατοπτρικό και μάλλον με αρκετές ίντσες διάμετρο. Το πιο σημαντικό όμως κατά την άποψη μου για την λήψη της απόφασης αγοράς ενός τηλεσκοπίου είναι η δυνατότητα να το χρησιμοποιεί ο κάτοχός του. Το καλύτερο και ακριβότερο τηλεσκόπιο δεν έχει καμιά απολύτως αξία όταν είναι κλειδωμένο στην αποθήκη. Τα απλά και τόσο παρεξηγημένα κιάλια μπορούν να δώσουν απίστευτες εικόνες του νυχτερινού ουρανού και πανέμορφες λεπτομέρειες της σελήνης. Σχεδόν όλοι όσοι ασχολούνται σήμερα με την ερασιτεχνική αστρονομία, με ένα ζευγάρι κιάλια ξεκίνησαν. Και μην ξεχνάμε ότι οι παλαιότεροι από τους ερασιτέχνες αστρονόμους (και δεν αναφέρομαι στο μακρινό παρελθόν αλλά μιλάω για πριν από 15 χρόνια μόλις) , ούτε που μπορούσαν να φανταστούν τηλεσκόπια 8 , 10 , 12 και 14 ιντσών να είναι διαθέσιμα όπως είναι σήμερα.